Το ενεργειακό μοντέλο στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης είναι η επικέντρωση στην ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας ΑΠΕ αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκά

 

Το κύριο χαρακτηριστικό του νέου ενεργειακού μοντέλου του εθνικού σχεδίου είναι η επικέντρωση του στην ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας ΑΠΕ (αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκά.) Αυτό προκύπτει από το ότι οι επιμέρους στόχοι, έτσι όπως έχουν τεθεί στο σχέδιο, είναι για να υπηρετήσουν αυτού του είδους την ανάπτυξη.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας ισχύος μέχρι 1.380 MW, προώθηση ηλεκτρικής διασύνδεσης νησιών με βάση ορυκτά καύσιμα (π.χ. διασύνδεση Κρήτης - Αττικής, Πελοποννήσου - Κρήτης κ.α), μεγάλη αύξηση ισχύος υποσταθμών ή απλοποίηση διαδικασίας αδειοδότησης. Είναι, λοιπόν, προσανατολισμένο το σχέδιο προς την αναδιάρθρωση της αγοράς ενέργειας προς όφελος ενός μικρού κύκλου μεγάλων εταιριών, καθόσον δεν εντάσσει την κοινωνία στην εξυπηρέτηση αυτού του στόχου (αναφέρεται  στο εθνικό σχέδιο ότι οι επενδύσεις στην ενέργεια θα φτάσουν τα 11,5 δισ. ευρώ). 

Περαιτέρω, δεν τίθεται κανένας συγκεκριμένος στόχος αναφορικά με άλλες μορφές ΑΠΕ, όπως π.χ. ταχεία ανάπτυξη φωτοβολταϊκών στις στέγες, το βιοαέριο ή το πράσινο υδρογόνο. Το τελευταίο μπορεί να καλύψει, τα επόμενα χρόνια, το 1/5 της σημερινής χρήσης ορυκτών καυσίμων, κυρίως στη βιομηχανία, στη ναυτιλία και στην αεροπλοΐα. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, θεωρείται κλειδί για την απανθρακοποίηση της Ευρώπης.

 Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι αρκετά κράτη - μέλη έχουν ήδη διαμορφώσει εθνικές στρατηγικές για το πράσινο υδρογόνο. Στο εθνικό σχέδιο υπάρχει μια μικρή αναφορά, από την οποία μάλιστα δεν προκύπτει κατά πόσο η προτεινόμενη παραγωγή υδρογόνου θα αφορά το πράσινο υδρογόνο  (από ΑΠΕ) ή το υδρογόνο χαμηλών εκπομπών άνθρακα (από φυσικό αέριο ή άνθρακα), αν και το πιθανότερο είναι το δεύτερο, λόγω της στήριξης του τομέα του φυσικού αερίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το εθνικό σχέδιο στον τομέα αυτό είναι ταυτόσημο με τις αντίστοιχες προτάσεις του ΙΟΒΕ (βλ. Ο τομέας ενέργειας στην Ελλάδα, Απρίλιος 2021).

Επίσης, ένα άλλο χαρακτηριστικό, που συνιστά και μείζον ζήτημα, είναι αυτό των υποδομών φυσικού αερίου. Το κόστος των υποδομών φυσικού αερίου στην Ελλάδα, υπαρχουσών και μελλοντικών, ανέρχεται στα 8 δισ. ευρώ (πάνω από το 90% είναι νέες επενδύσεις). Είναι το τέταρτο μεγαλύτερο στην ΕΕ, μπροστά από μεγάλες χώρες (Γερμανία, Ισπανία Γαλλία κλπ). Μεταξύ των αγωγών φυσικού αερίου στην ΕΕ, συνολικού κόστους 25.397 εκατ. ευρώ, η Ελλάδα έχει ήδη εγκρίνει τον East Med Gas Pipeline  και τον TAP και πρόκειται να εγκρίνει τον Poseidon Pipeline. 

Επίσης έχει εγκριθεί το τέρμιναλ υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν και οι νέες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση φυσικού αερίου για να καλυφθούν οι ανάγκες λόγω της γρήγορης απολιγνιτοποίησης. Επίσης, στο εθνικό σχέδιο επιβεβαιώνεται η πολιτική των εγκρίσεων των έργων εξορύξεων υδρογονανθράκων, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλα κράτη - μέλη (Γαλλία, Ισπανία, Δανία) ή στις ΗΠΑ υπό τη νέα προεδρία Μπάιντεν.

Απ’ όλα αυτά προκύπτει ότι ο άξονας του εθνικού σχεδίου σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση όχι μόνο δεν συμβάλλει στο στόχο της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030, αλλά απεναντίας μάς απομακρύνει από αυτόν, λόγω της συνεχιζόμενης και εντεινόμενης χρήσης ορυκτών καυσίμων και της συνακόλουθης αύξησης των εκπομπών αυτών. Με βάση τα παραπάνω, ο άξονας του εθνικού σχεδίου για την ενεργειακή μετάβαση είναι ελάχιστα συμβατός με τις ρυθμίσεις του κανονισμού για την ταξινόμηση. 

Περαιτέρω δε, σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας (21.4.2021), στον τομέα της ενέργειας ορίζεται ένα χαμηλό κατώφλι 100gCO2e/kWh, κάτω από το οποίο οι τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας θεωρούνται “βιώσιμες”. Αυτό εξαιρεί τον άνθρακα και το φυσικό αέριο από τον χαρακτηρισμό τους ως “βιώσιμες επενδύσεις”. Επίσης, τίθεται το όριο εκπομπών 270CO2g/kWh πάνω από το οποίο οι τεχνολογίες ενέργειας θεωρούνται ότι προκαλούν σημαντική βλάβη στο περιβάλλον. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον  εν λόγω εκτελεστικό κανονισμό, το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια δεν περιλαμβάνονται στον κατάλογο των βιώσιμων επενδύσεων, παρά τις έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν από 8 πρωθυπουργούς κρατών – μελών, μεταξύ των οποίων ήταν και ο έλληνας πρωθυπουργός. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ως άνω προτεινόμενη, στο εθνικό σχέδιο, πολιτική σχετικά με τα ορυκτά καύσιμα, είναι και αυτή πλήρως ευθυγραμμισμένη με τις προτάσεις του ΙΟΒΕ. 

Με βάση τα παραπάνω, φαίνεται ότι το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης είναι ταξικά μεροληπτικό υπέρ των μεγάλων εταιρειών (ελληνικών και ξένων), με φύλλο συκής ένα ελαφρύ πρασίνισμα. Είναι αναγκαίο η κοινωνία και οι πολιτικές δυνάμεις, ιδίως η αξιωματική αντιπολίτευση, να προβάλουν ένα αναλυτικό εναλλακτικό σχέδιο, με κύρια αναφορά στην κοινωνία και στις ανάγκες της και με ένα φιλόδοξο πράσινο προσανατολισμό, που θα επιτυγχάνει πραγματικά την πράσινη μετάβαση και θα συμβάλει τόσο στην κοινωνική συνοχή, όσο και στη δίκαιη οικονομική ανάπτυξη.